راهنمای سفر به مراغه - قسمت اول
عرض سلام و ادب و احترام خدمت شما بینندگان عزیز برنامه. همراهان عزیزی که ما رو در ایرانگردی همراهی میکنید و داریم جاذبههای میهن عزیزمون رو با همدیگه میبینیم و باهاش آشنا میشیم. اما ما در آذربایجان شرقی هستیم. در شهر زیبای مراغه. که یکی از شهرهای تاریخی استان آذربایجان شرقی هستش و سوژه گزارشی امروز ما به ابنیه تاریخی مهم این شهر برمیگرده. الان کنار یکی از برج مقبرههایی هستیم که قراره بهتون معرفی کنیم. گنبد سرخ نامیده میشه و تعداد 4 مقبره کلا در شهر مراغه هستش. که خودش جز معماری های منحصر به فرد این شهر محسوب میشه و ما در این بخش قراره این ابنیه رو بهتون معرفی کنیم به اتفاق کارشناس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهر مراغه.
گنبد سرخ
جناب مهندس همتی کارشناس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان مراغه. سلام و عرض ادب دارم خدمت تمام بینندگان برنامه همسفر. در خدمتتون هستیم با معرفی گنبد سرخ یکی از بناهای شاخص دوره سلجوقی. بسیار خوب. جناب آقای همتی قبل از اینکه برنامه شروع بشه فرمودید که چهار برج مقبره هستش و این خودش جزو منحصربه‌فردترین آثار تاریخی میشه توی یک شهر. کلا ابتدا برامون تعریف کنید برج مقبره چی هست؟ به چی میگن برج مقبره؟ برای چی بوده؟ کاراییش به چه دوره ای برمیگرده؟
مقبره چه اشخاصی بوده؟
قبل از هر چیز یک شمنه کوتاهی از تاریخ معماری و هنر را در مراغه خدمتتون عرض کنم که مراغه یکی از شهرهای بسیار مهم در حوزه تاریخ، باستان شناسی و هنر معماری محسوب میشه. این رو ما براساس دادههای موجود و آثار معماری سطح شهر عرض میکنیم خدمتتون. آثار متنوعی که در شهر مراغه داریم از برج مقبرهها گرفته تا مساجد، حمامها، خانهها و بافت تاریخی کهن شهر مراغه همه این رو ثابت میکنه. یکی از آثار بسبار شاخصی که در مراغه هست یا مهمترین آثاری که در سطح مراغه هستند برج مقبرههای مراغه هستند که در حقیقت از دورههای سلجوقی و ایلخانی هستند.
در مراغه ما بیش از ده برج مقبره داشتیم که متاسفانه بنا بر دلایل مختلف از جمله عوامل طبیعی از بین رفتند در حال حاضر 4 تا برج مقبره تاریخی رو در مراغه شاهد هستیم که از دوره سلجوقی و ایلخانی برجای موندند. قدیمی ترین اونها گنبد سرخ هست در سال 542 هجری قمری ساخته شده و همونطور که عرض کردم این بنا رو میشه در قالب برج مقبرهها مطالعه کرد اگر چه کتیبهای دال بر برج مقبره بودن این بنا بدست نیومده و سر در این بنا نشون میده که این بنا بیشتر به عنون بنای یادمان و یادگاری توسط حاکم وقت آذربایجان ساخته شده و کتیبه کوفی ضلع شمالی این بنا این رو به اثبات میرسونه. البته بناهای دیگه مراغه به عنوان برج مراغه ساخته شدهاند.
این چهارگوشه، مدوره؟
من چیزی که الان از اینجا دارم میبینم وقتی برج میبینی دقیقا مدوره ولی اینجا چهارگوشه. یکی از ویژگیهایی برج مقبرههای مراغه همین تنوع پلانهایی هست که بکار برده شده. معمولا برج مقبرهها یا بناهای آرامگاهی دارای پلانهای متنوعی هستند. از ده ضلعی، 8 ضلعی، مربع، مدور گرفته تا انواع پلانهای دیگه. در مراغه ما برج مقبرههایی به شکل دایره و پلانهای ده ضلعی و مدور رو داریم. که این بنا در حقیقت به صورت چهارگوش هستش و سبکی این بنا معرفی میکنه بیشتر شبیه سبک رازی هستش باتوجه به اینکه به استحکام این بنا توجه شده و محققین بیشتر روی این موضوع تاکید دارند بناهایی که بیشتر روی استحکام بنا و همچنین تزئینات آجری ویژهای روشون کار شده به سبک اذری نزدیک هستن.