نارین قلعه، یک دژ تاریخی جایی برای زندگی عادی مردمان، فعالیتهای نظامی و همچنینی انجام آداب مذهبی. تصویری که امروز از شهر میبد میبینیم که شهری بسیار بزرگ هم هست و اصلأ قابل مقایسه نیست با آن چیزی که در 7000 سال پیش وجود داشته. نارین قلعه، محل گسترش و به وجود آمدن شهر میبد بوده و این قلعه حدود 7000 سال قدمت دارد. طبق بررسیهای انجام گرفته سابقه سکونت در میبد مربوط به 14 هزار سال قبل است که این سکونتگاه‌ها الان در موقعیت میبد امروزی قرار ندارند. تقریبأ از 7 هزار سال پیش استقرار مردم در این منطقه شروع میشود و تا به امروز سابقه سکونت تداوم داشته است.
ویژگی‌های نارین قلعه
نارین قلعه بر روی تپهای به مساحت 3 هکتار و در 7 طبقه ساخته شد. یک شاهکار معماری که گواه از هوش و ذکاوت سازندگانش دارد و همچنین پایداری و استقامت ساکنانش که آن را تا به امرزو برای دیدن ما حفظ کردهاند. میتوانید تصور کنید که در میبد قلعه و دژ فقط مخصوص انسانها نبوده؟ کبوتر خانه یزد، یک پناهگاهی بوده که طعمه یعنی گندم، جو و خوراکهایی که پرندگان نیاز داشتند را برایشان فراهم میکردند و یا جمع میشدند در اینجا و داخل اینجا که هم یک زیر سقفی بوده و هم گرم بوده و هم خوراک داشتند و در لانههایشان زاد و ولد میکردند. البته استفادههایی هم داشته برای کسانی که اینجا را میساختند و اداره میکردند. کبوترخانه، در واقع استفاده اصلی برای بهرهبرداری از کود بسیار پر انرژی کبوتران بوده ولی اگر ما از نگاه فرهنگی نگاه کنیم، در قرنها پیش به حیوانات توجه خاصی میشده و مردمانی که در اینجا بودهاند، مردمانی بودند که برای حیوانات جایگاه مناسب، پناهگاه مناسب و در واقع جلوگیری از تلف شدن آنها در مواقع خاصی از سال مثل ایام سرما و یخبندان فراهم کرده بودند.
در یک زمانی از تاریخ برای محافظت کردن از مهمانان، ورودیهای این ساختمان جوری طراحی شدند که تنها پرندگانی که میتوانستند بیایند داخل، کبوترها بودند. درواقع میشود گفت که هیچ پرنده شکاری اجازه ورود به اینجا را نداشتند. میبد یک ساختار کاملأ متفاوتی با شهرهای دیگر ایران دارد و آن این است که بخاطر موقعیت جغرافیایی که قرار گرفته، انواع و اقسام بناهایی که نیازه برای زندگی در آن منطقه، به وجود آمده. یعنی قلعههایی را میبینید با ساختار نظامی و یا قلعههایی با ساختار مسکونی.
قلعه‌های میبد
قطعأ قلعه تاریخی و مسکونی مِهرجهد فرصت سفر به گذشتهها را فراهم میکند. بالا رفتن از پلههای پیچ در پیچ، گذشتن از کوچه پس کوچههای باریک و سر زدن و کشف اتاقهای تنگ و تاریک این بنای تاریخی برای کشف اینکه مردمان قدیم، اینجا چه جور زندگی میکردند و چه تجربیاتی داشتند هیجان‌انگیز است. مردمان این منطقه در قدیم در اتاقهای این قلعه در کنار هم زندگی میکردند و بعدها آمدند از این اتاقها به عنوان انبار غذا و غله استفاده کردند و توی کوزههای گِلی بزرگ همه چیز را پنهان و انبار میکردند. داستان جالب دیگر این است که مالکیت این اتاقها هنوز امروزه هم در اختیار یک سری از افراد محلی هست که از بزرگانشان به آنها به ارث رسیده. البته دیگر کسی در اینجا زندگی نمیکند و غذایی هم انبار نیست.
درست است که مالکیت اتاقهای این قلعه حتی امروز هم در اختیار نوادگان ساکنان اصلی قلعه هست ولی مردمان این دیار سالها قبل از این قلعه مهاجرت کردند به بیرون رفتند، خانههایی ساختند شاهکار و راه و روش زندگیشان را عوض کردند. برای حدود 8000 سال و تا 30 سال قبل، زندگی در خانه برونی جریان داشت. مردمانی از میبد در اینجا ساکن بودند، مردمی که شاهکار هنری گِلبُری را که شاید در تمام ایران تک باشد خلق کردند. یک قطعه هنری از زمان ایلخانیان برای زینت دادن به این خانه، نشانهای از خلاقیت مردمان میبد و استفاده بهینه آنها از تنها ابزارهای ساخت و ساز موجود در طبیعت منطقه است. میبد، بهترین استفاده را از فضای محیطی خودش کرده. یعنی تمام بناهایی که در میبد وجود دارند از خاک درست شدهاندم.
خانه تاریخی گُلشن
هنوز شور و شوق حیات و زندگی در آن جریان دارد. خانههایی با اِلمانهای قدیمی که یادآور آن دوران گذشته دور هستند. خانههای قدیمی، تجربهای را به وجود میآورند برای توریست‌های ایرانی و خارجی که خودشان را در زمانهای گذشته قرار بدهند و در آن حال و هوا سیر کنند. حتی شده برای یک مدت زمان خیلی کوتاه. عدهای عقیده دارند که بنیانگذار میبد، فردی هست به نام میبدر که از سردان دوره ساسانی بوده و شهر را میبد نام میگذارد ولی عدهای دیگر میگویند میبد توسط کیومرث، یکی از اولین پادشاهان سلسله پیشدادی که در شاهنامه فردوسی به آنها اشارهای هست، بنیان نهاده شده است. از پیشدادیان به عنوان اولین سلسله آریایی در افسانههای پارسی یاد میشود. در هر صورت داستان واقعی میبد هر چه که هست، امروز میبد شاد و سرزنده هست و شما میتوانید با پیچ و خم خوردن در میان کوچه پس کوچههایش، سفری رویایی را تجربه کنید.